Actuele activiteiten

Activiteiten, Expo's & Opinies

Ultramarijn

Ik heb vaker geschreven over het blauw van Yves Klein. De diepte waarin melancholie strijdt met vrijheid. Vandaag kwam ik de kleur tegen op de top van de Coll de sa Gran Mola. Tussen hemel en zee. Tussen blauw en blauw.
Ik dacht aan de christelijk kunst waarin blauw verwijst naar een werkelijkheid die er wel is maar die we niet met het gewone oog kunnen zien. Alleen met het hart, het gevoel en de intuïtie. Vanaf de 12de eeuw begonnen kunstenaars Maria af te beelden vergezeld van de kleur blauw in plaats het zwart van de rouw. Raphael maakte meer dan twintig portretten van Maria en altijd draagt ze een blauwe mantel. Blauw, de kleur van mystiek en overgave.

Is het daarom dat de oude Grieken geen naam hadden voor de kleur blauw? Zij hielden zich 'alleen' bezig wat het oog waarneemt: deze aarde. Die was al overweldigend genoeg. Zoeken naar een andere werkelijkheid zou een zwakheid van het hart zijn. Tot Plato zich ermee ging bemoeien natuurlijk. Hij vond dat deze wereld nooit gegrond kon zijn in zichzelf. Daarmee was de teerling geworden.

In de Ilias en de Odyssee beschrijft Homerus niet één keer iets als blauw. Zelfs de hemel of de zee zijn niet blauw. Hij gebruikte bijvoeglijke naamwoorden om fasen van de kleur blauw te beschrijven: kuaneos, blauw dat overgaat in zwart; en glaukos, blauw dat overgaat in grijs. De tinten van een ruwe zee variëren van witachtig en blauwgrijs tot zwartblauw en bijna zwart. De hemel heeft afwisseld de kleur van ijzer of brons.

Hoe moet ik die afwezigheid van heldere kleuren begrijpen als de zee en de hemel zo duidelijk in blauw verschijnen aan mij?

De voormalige Engelse premier en schrijven van Studies on Homer and the Homeric Age (1858) William Gladstone schrijft over het kleurgebruik door Homerus het volgende: "as a general proposition, then, I should say that the Homeric colours are really the modes and forms of light, and of its opposite, or rather negative, darkness".

De oude Grieken namen de dingen waar in alle faseringen van licht naar donker. Ze zagen eerder natuurlijke kleurnuances of tussentinten dan uitgesproken kleuren. Wij daarentegen zijn gewend geraakt aan heel duidelijke en harde artificiële kleuren. Daarheen wordt onze aandacht getrokken.
Als kind van zijn tijd schrijft Homeris hoe alle natuurlijke dingen wordt aangeraakt door het licht. Vanuit de fasering van het licht wordt de kleur opgebouwd en waargenomen, niet andersom.

Kan ik nog kijken zoals Homerus (en zoals misschien Rembrandt en Vermeer nog keken)?
Ik voelde me omringt door blauw. Maar als ik die directe ervaring naar de achtergrond druk zie ik blauw dat ontstaat uit zwart en paars; en blauw dat overgaat in grijs en wit. Vanuit wit en zwart, licht en donker wordt het blauw opgebouwd. Ik ga nog eens goed naar het blauw van Yves Klein kijken.

Ben je geïnteresseerd in de samenhang van natuur, filosofie, kunst en literatuur, kijk eens op mijn website reallygreatphilosophy.com. Ik heb 2 cursussen gepland staan.